อันตรายจากการใช้เครนและแนวทางป้องกันเพื่อความปลอดภัย
เครน (Crane) คือเครื่องจักรกลหัวใจหลักในภาคอุตสาหกรรม ที่ช่วยขับเคลื่อนงานให้สำเร็จอย่างรวดเร็วด้วยกำลังการยกมหาศาล แต่พลังนี้ก็แฝงไว้ด้วยความเสี่ยงสูงเช่นกัน อันตรายจากการใช้เครน สามารถก่อให้เกิดความสูญเสียร้ายแรงต่อชีวิตและทรัพย์สินได้ในชั่วพริบตา ดังนั้น การทำความเข้าใจถึงความเสี่ยงและเรียนรู้แนวทางป้องกันจึงเป็นสิ่งจำเป็นสูงสุด เพื่อสร้างมาตรฐานความปลอดภัยในการทำงาน การใช้งานอย่างถูกวิธีควบคู่กับการบำรุงรักษาโดยผู้เชี่ยวชาญ คือกุญแจสำคัญที่จะลดอุบัติเหตุให้เป็นศูนย์และใช้งานเครนได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
อันตรายจากการใช้เครนที่พบบ่อย
อุบัติเหตุร้ายแรงที่เกี่ยวข้องกับเครนมักมีต้นตอมาจากเหตุการณ์หลัก ๆ ไม่กี่ประเภท ซึ่งล้วนเป็นสิ่งที่สามารถป้องกันได้หากมีการวางแผนและตรวจสอบอย่างรัดกุมก่อนเริ่มปฏิบัติงานเสมอ
เครนล้มจากการรับน้ำหนักมากเกินไป (Overload)
เครนทุกตัวถูกออกแบบมาให้มีพิกัดการยก (Load Capacity) ที่ชัดเจน การฝืนยกวัตถุที่มีน้ำหนักเกินกว่าที่กำหนด จะสร้างแรงเค้นมหาศาลต่อโครงสร้างหลักของเครน ตั้งแต่บูม สลิง ไปจนถึงฐานราก แรงเค้นที่สะสมนี้อาจทำให้ชิ้นส่วนเสียหายอย่างฉับพลัน นำไปสู่การหักงอของบูมหรือการพลิกคว่ำของตัวเครน ซึ่งเป็นหนึ่งในอุบัติเหตุที่รุนแรงที่สุด
กระแสไฟฟ้ารั่วไหลหรือสัมผัสสายไฟฟ้าแรงสูง
อุบัติเหตุจากไฟฟ้าเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ในกลุ่มอันตรายจากการใช้เครน โดยเกิดขึ้นได้จาก 2 กรณีหลัก คือ
- การที่บูมหรือสายสลิงของเครนเคลื่อนที่เข้าไปใกล้หรือสัมผัสกับสายไฟฟ้าแรงสูงโดยไม่ได้ตั้งใจ ทำให้กระแสไฟฟ้าวิ่งผ่านโครงสร้างเครนลงสู่พื้นหรือผู้ปฏิบัติงาน
- การเกิดไฟฟ้ารั่วจากระบบภายในของตัวเครนเอง ซึ่งอาจเกิดจากอุปกรณ์ชำรุดหรือขาดการบำรุงรักษาที่ดีพอ
พื้นผิวบริเวณที่ใช้งานไม่แข็งแรงทำให้เครนยุบตัว
ความมั่นคงของเครนขึ้นอยู่กับพื้นดินที่รองรับน้ำหนักทั้งหมด ทั้งน้ำหนักของตัวเครนเองและน้ำหนักของที่ยก การติดตั้งเครนบนพื้นดินที่อ่อนนุ่ม ไม่ได้ระดับ เป็นหลุมบ่อ หรือไม่มั่นคงแข็งแรงพอ อาจทำให้ขาหยั่งหรือล้อของเครนเกิดการยุบตัวอย่างกะทันหัน ส่งผลให้เครนเสียสมดุลและพลิกคว่ำได้ แม้จะไม่ได้ยกน้ำหนักเกินพิกัดก็ตาม
การชนกันของเครนกับสิ่งกีดขวางหรือเครนอื่น
ในพื้นที่ทำงานที่จำกัดหรือมีเครื่องจักรหลายตัวทำงานพร้อมกัน ความเสี่ยงในการชนย่อมสูงขึ้น การเหวี่ยงบูมหรือเคลื่อนย้ายวัตถุโดยขาดการวางแผนที่ดีอาจทำให้เกิดการชนกับอาคาร นั่งร้าน สิ่งกีดขวางอื่น ๆ หรือแม้กระทั่งเครนอีกตัวหนึ่ง นอกจากนี้ การที่วัตถุที่ยกแกว่งไปกระแทกคนงาน ก็นับเป็นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นบ่อยและสร้างความเสียหายรุนแรงได้เช่นกัน
สาเหตุหลักที่นำไปสู่อันตรายจากการใช้เครน
เบื้องหลังอุบัติเหตุที่น่าเศร้า มักมีสาเหตุที่เกิดจากความผิดพลาดของมนุษย์ (Human Error) และการละเลยขั้นตอนด้านความปลอดภัยเป็นปัจจัยสำคัญ ซึ่งสามารถจำแนกได้ดังนี้
ใช้งานเครนผิดประเภท
การเลือกใช้เครนที่ไม่เหมาะสมกับลักษณะงานเป็นความผิดพลาดตั้งแต่เริ่มต้น เช่น การใช้เครนที่มีพิกัดยกต่ำเกินไปสำหรับวัตถุที่ต้องการยก หรือการใช้เครนล้อยางในพื้นที่ที่ไม่เรียบซึ่งควรใช้เครนตีนตะขาบ การใช้งานผิดประเภทไม่เพียงแต่ทำให้งานไม่มีประสิทธิภาพ แต่ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุอย่างมาก
ผู้ควบคุมขาดประสบการณ์และความรู้
ผู้ควบคุมเครนที่ขาดการฝึกอบรมที่ถูกต้อง ไม่มีความรู้ความเข้าใจในกลไกการทำงาน ตารางพิกัดยก (Load Chart) และสัญญาณความปลอดภัย จะไม่สามารถประเมินความเสี่ยงและตัดสินใจได้อย่างถูกต้อง การควบคุมที่ไม่ราบรื่นหรือผิดพลาดเพียงเล็กน้อยอาจขยายผลเป็นอุบัติเหตุใหญ่ได้ในทันที
ละเลยการตรวจสอบความพร้อมของอุปกรณ์
การตรวจสอบสภาพเครน และอุปกรณ์ช่วยยกก่อนการใช้งานในแต่ละวันเป็นสิ่งที่ห้ามละเลยเด็ดขาด การมองข้ามจุดเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น สลิงที่เป็นสนิมหรือแตกเกลียว ระบบเบรกที่ทำงานไม่สมบูรณ์ หรือตะขอที่ชำรุดสึกหรอ คือการเปิดประตูต้อนรับความหายนะให้เข้ามาเยือน
ผู้ควบคุมและทีมงานขาดความระมัดระวัง
ความประมาทเป็นศัตรูตัวฉกาจของความปลอดภัย การทำงานด้วยความเร่งรีบ การลดทอนขั้นตอนความปลอดภัย การไม่มีสมาธิ หรือการหยอกล้อกันระหว่างปฏิบัติงาน ล้วนเป็นพฤติกรรมที่นำไปสู่ความผิดพลาดได้ง่าย แม้ว่าผู้ปฏิบัติงานจะมีความรู้และประสบการณ์ดีเพียงใดก็ตาม
วิธีป้องกันอุบัติเหตุและอันตรายจากการใช้เครน
ข่าวดีก็คือ อันตรายจากการใช้เครน เกือบทั้งหมดสามารถป้องกันได้ การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยที่เข้มแข็งและปฏิบัติตามขั้นตอนอย่างเคร่งครัดคือหัวใจสำคัญ
ตรวจสอบพื้นที่หน้างานให้พร้อมก่อนเริ่ม
ก่อนนำเครนเข้าพื้นที่ ต้องสำรวจและประเมินความเสี่ยงโดยรอบเสมอ ตรวจสอบความแข็งแรงของพื้นดิน ระบุตำแหน่งของสายไฟฟ้าแรงสูง ท่อส่งต่าง ๆ ใต้ดิน และสิ่งกีดขวางทั้งหมด เพื่อวางแผนการติดตั้งและการทำงานที่ปลอดภัยที่สุด
ตรวจสภาพเครื่องจักรและอุปกรณ์ทุกครั้ง
ผู้ควบคุมต้องทำการตรวจสอบสภาพความพร้อมของเครนตามรายการตรวจสอบ (Checklist) ทุกครั้งก่อนเริ่มงาน ตั้งแต่ระบบควบคุม ระบบเบรก สภาพของสลิงและตะขอ ไปจนถึงสัญญาณเตือนต่าง ๆ หากพบความผิดปกติต้องหยุดใช้งานและแจ้งให้ผู้เกี่ยวข้องทราบเพื่อทำการแก้ไขทันที
ปฏิบัติงานตามคู่มือและคำแนะนำจากผู้ผลิต
ผู้ปฏิบัติงานทุกคนต้องศึกษาและทำความเข้าใจคู่มือการใช้เครนในโรงงานอย่างละเอียด และปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ผลิตอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะเรื่องตารางพิกัดการยก ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญในการกำหนดขีดความสามารถของเครนในแต่ละรัศมีและมุมยก
วางแผนงานร่วมกันก่อนเริ่มปฏิบัติงานจริง
ทีมงานทุกคนที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่ผู้ควบคุมเครน ผู้ให้สัญญาณ และผู้ผูกรัดวัสดุ ต้องประชุมวางแผนการทำงานร่วมกัน เพื่อให้ทุกคนเข้าใจลำดับขั้นตอน หน้าที่ของตนเอง และเส้นทางการเคลื่อนที่ของวัตถุ การสื่อสารที่ชัดเจน รวมถึงการให้สัญญาณมือเครนที่ถูกต้องเป็นมาตรฐานเดียวกัน จะช่วยลดความสับสนและความผิดพลาดได้อย่างมาก
ผู้ปฏิบัติงานทุกคนจะต้องมีอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE)
อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลเป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานที่ขาดไม่ได้ เช่น หมวกนิรภัย รองเท้านิรภัย เสื้อกั๊กสะท้อนแสง ถุงมือ และแว่นตานิรภัย การสวมใส่ PPE ที่เหมาะสมตลอดเวลาจะช่วยลดความรุนแรงของการบาดเจ็บหากเกิดอุบัติเหตุขึ้น
ป้ายคำเตือนและสัญญาณเตือนจะต้องชัดเจน
ต้องมีการติดตั้งป้ายเตือนอันตรายและกั้นเขตพื้นที่ทำงานในรัศมีที่เครนจะหมุนหรือเคลื่อนที่อย่างชัดเจน เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ที่ไม่เกี่ยวข้องเข้ามาในพื้นที่เสี่ยง นอกจากนี้ สัญญาณเสียงและแสงไฟของตัวเครนต้องทำงานได้ดีและมองเห็นได้ชัดเจน เพื่อเป็นไปตามกฎความปลอดภัย 5 ข้อ และมาตรฐานสากล
สรุปบทความ
อันตรายจากการใช้เครนเป็นสิ่งที่ทุกองค์กรต้องให้ความสำคัญสูงสุด ความปลอดภัยไม่ได้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่เกิดจากการวางแผนที่ดี การเลือกใช้เครื่องจักรที่เหมาะสม การบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ และที่สำคัญที่สุดคือบุคลากรที่ผ่านการฝึกอบรมและมีความตระหนักรู้ด้านความปลอดภัยอย่างแท้จริง การลงทุนกับความปลอดภัยคือการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุด เพราะช่วยปกป้องสินทรัพย์ที่มีค่าที่สุด นั่นคือชีวิตของพนักงาน
ที่ TTM CRANE เราไม่ได้เป็นเพียงผู้ผลิตและติดตั้งเครนโรงงาน แต่เราคือพันธมิตรที่พร้อมดูแลความปลอดภัยให้คุณแบบครบวงจร ตั้งแต่การออกแบบและติดตั้งเครนที่ได้มาตรฐาน บริการซ่อมบำรุงเชิงป้องกัน (PM) การตรวจสอบและออกเอกสารรับรอง ปจ.1 โดยวิศวกรที่ขึ้นทะเบียนถูกต้องตามกฎหมาย ไปจนถึงศูนย์ฝึกอบรมผู้ควบคุมเครน เพื่อให้คุณมั่นใจได้ว่าการปฏิบัติงานกับเครนจะเป็นไปอย่างราบรื่นและปลอดภัยสูงสุดในทุกขั้นตอน
ติดต่อเพื่อรับคำแนะนำ หรือสอบถามการอบรมได้ที่
Line: LINE
โทร: 0859082254
Facebook: รอกเครนลิฟต์ ttmcrane เครนและรอกไฟฟ้า ทีมตรวจซ่อมบำรุง อะไหล่ อบรมครบวงจร
Email: contact@ttmcrane.com
