รอกไฟฟ้า เลือกอย่างไร? ให้เหมาะกับการใช้งาน ไม่มีปัญหาจุกจิกในระยะยาว

การเลือกรอกไฟฟ้ามาใช้งาน คนไทยส่วนใหญ่ยังไม่เข้าใจมาตรฐานกรุ๊ปของรอกที่ผู้ผลิตอ้างอิงตามมาตรฐานกลางของสมาพันธ์ผู้ผลิตรอกไฟฟ้าแห่งยุโรป หรือ FEM จึงทำให้เลือกรอกมาใช้งานได้ไม่เหมาะสมกับภาระการใช้งานจริง บทความนี้จะมาอธิบายให้ผู้อ่านเข้าใจและสามารถนำไปเลือกใช้งานรอกอย่างถูกต้อง
รอกไฟฟ้าจะถูกคัดแยกรุ่นไปตามภาระงาน ที่เราเรียกว่า กรุ๊ป โดยเกณฑ์การคัดแยกภาระงานนั้นจะดูจากจำนวนชั่วโมงการใช้งานอย่างต่อเนื่องและน้ำหนักที่ยกขณะใช้งานซึ่งตามมาตรฐาน ISO และ FEM สมาคมขนถ่ายวัสดุแห่งสหภาพยุโรป จะกำหนดดังนี้


กรุ๊ปรอกแยกตามมาตรฐาน และชั่วโมงการทำงานที่รองรับได้ตามแต่ละภาระงาน
รอกใช้งานเบา (Light)
- ใช้ยกน้ำหนักเต็มพิกัดรอก 100% ต่อเนื่อง 10% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยกเต็ม 10 ตันอยู่ 10% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 40% ของพิกัดรอกต่อเนื่อง 40% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 40% ของ 10 ตัน เท่ากับ 4 ตัน อยู่ 40% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 10% ของพิกัดรอกต่อเนื่อง 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 10% ของ 10 ตัน เท่ากับ 1 ตัน อยู่ 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
รอกใช้งานปานกลาง (Medium)
- ใช้ยกน้ำหนักเต็มพิกัดรอก 100% ต่อเนื่อง 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยกเต็ม 10 ตันอยู่ 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 73% ของพิกัดรอกต่อเนื่อง 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 73% ของ 10 ตัน เท่ากับ 7.3 ตัน อยู่ 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 47% ของพิกัดรอกต่อเนื่องได้ 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 47% ของ 10 ตัน เท่ากับ 4.7 ตัน อยู่ 17% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 20% ของพิกัดรอกต่อเนื่องได้ 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 20% ของ 10 ตัน เท่ากับ 2 ตัน อยู่ 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
รอกใช้งานหนัก (Heavy)
- ใช้ยกน้ำหนักเต็มพิกัดรอก 100% ต่อเนื่อง 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยกเต็ม 10 ตันอยู่ 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 40% ของพิกัดรอกต่อเนื่อง 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 40% ของ 10 ตัน เท่ากับ 4 ตัน อยู่ 50% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
รอกใช้งานหนักมาก (Very Heavy)
- ใช้ยกน้ำหนักเต็มพิกัดรอก 100% ต่อเนื่อง 90% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยกเต็ม 10 ตันอยู่ 90% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
- ใช้ยกน้ำหนัก 80% ของพิกัดรอกต่อเนื่อง 10% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนด Ex. รอก 10 ตัน ยก 80% ของ 10 ตัน เท่ากับ 8 ตัน อยู่ 10% ของชั่วโมงการทำงานที่กำหนดไว้ที่กรุ๊ปรอก
กรุ๊ปรอกแต่ละกรุ๊ปที่แตกต่างกันจะขึ้นอยู่กับสมรรถนะของเกียร์และชนิดมอเตอร์ ยิ่งใช้งานหนักเกรดวัสดุและแรงทดเกียร์ต้องสูง และมอเตอร์ต้องชนิดมีฉนวนทนความร้อนได้สูง ไม่เช่นนั้นจะเจอปัญหาตามมา อาทิ
- มอเตอร์ไหม้ ไม่ก็เบรกไหม้ เพราะใช้งานหนักเกินกรุ๊ปรอก มอเตอร์ร้อนสะสมไหม้ และทำให้เบรกที่อยู่กับมอเตอร์ไหม้ด้วย
- น้ำมันเกียร์รั่วซึม ซีลเสื่อมสภาพเร็ว เพราะใช้งานตลอดเวลาจนเกิดความร้อนสะสมจากมอเตอร์ไปที่ห้องเกียร์จนน้ำมันเดือดทำให้ซีลยางเจอความร้อนจึงเสื่อมสภาพก่อนอายุ
- เกียร์และลูกปืนนั้นสัมพันธ์กัน ยิ่งใช้งานหนักลูกปืนต้องรับแรงและรอบหมุนได้มาก แต่ถ้าเลือกกรุ๊ปเบาแต่มาใช้งานหนัก ลูกปืนรับแรงโอเวอร์และเกินสเป็ครอบหมุนจึงเสื่อมสภาพแตกทำให้เกียร์เสียศูนย์ทำงานกินกำลังจึงเริ่มสึกและเสียงดัง เกียร์รูด ร้าวแตกหัก อันตรายมากครับ
ถ้าภาระงานมากหรือวางแผนเผื่อการใช้งานที่มากขึ้น ควรพิจารณาสเป็คของกรุ๊ปรอกที่จะเลือก และการเพิ่มกรุ๊ปรอก เช่น ใช้งานยก 10 ตัน แบบ Medium เกิน 8 ชม.ต่อวัน ใช้รอก 10 ตัน กรุ๊ป 2M อาจจะเกินภาระก็ต้องเพิ่มกรุ๊ปเป็น 3M ซึ่งอาจจะราคาสูงไปในบางยี่ห้อ ให้ลองเพิ่มขนาดพิกัดยกของรอกแต่กรุ๊ปเดิมรอก 15 ตัน กรุ๊ป 2M แทนเพื่อไปยก 10 ตัน จะทำให้ลดภาระงานจากแบบ Medium เป็นแบบ Light ก็จะเพิ่มชั่วโมงการทำงานของรอกได้